Afgelopen week hield ik een workshop over mindful leiderschap met een groep van 40 leiders. Gevarieerde achtergronden: sommigen leiden een groot bedrijf, anderen een zorginstelling, weer anderen een innovatieve start-up. Allemaal waren ze geïnteresseerd in hoe je de aandacht van teams kunt focussen op de dingen die er echt toe doen. Gretig om te leren hoe je je vaardigheid als mindful leider kunt vergroten. We hadden levendige dialogen en beoefenden mindfulness ter plekke. De grootste verschuiving in het bewustzijn van de hele groep kwam echter door de dialoog die we hadden over onvoorwaardelijk verantwoordelijkheid nemen als leider.
Het begon met een klein voorbeeld: ik nam een usb-stick in mijn hand en liet die op de grond vallen. Toen ik de groep vroeg wat ze zagen gebeuren, kreeg ik twee cruciaal verschillende antwoorden. Het eerste was: dat is zwaartekracht in actie. Het andere: jij besloot om de stick te laten vallen. En dat is nu precies waar het in dit voorbeeld over gaat: ben je een slachtoffer van de omstandigheden of ben je een speler. De keuze is als leider aan jou!
Neem je onvoorwaardelijk verantwoordelijkheid in een situatie, hoe moeilijk die ook is? Of loop je er voor weg? Mindfulness beoefening, je bewust worden van je eigen innerlijk reacties op een situatie, maakt dat je deze moment scherper gaat zien. En creëert ruimte. En door de automatische piloot te verschuiven naar een bewuste respons kun je besluiten onvoorwaardelijk verantwoordelijkheid te nemen. Mindfulness versterkt de aangeboren menselijke capaciteit en vrijheid om te bepalen welke houding we aannemen in onze reactie op een situatie.
En dat is, zoals we weten uit de verhalen en wijsheid van Victor Frankl, de beroemde overlevende uit de WOII concentratiekampen, mogelijk onder zelfs de meeste barre omstandigheden, onvoorwaardelijk. Als gevangene, was hij in staat om anderen te troosten en de vonk van menselijkheid en een betere wereld levend te houden.
Onvoorwaardelijk verantwoordelijkheid nemen in je leiderschapsrol betekent ook je eigen innerlijke demonen onder ogen zien die je autopilot op gang houden en je op het pad van egocentrische actie zetten. Zelf moest ik die pijnlijke les als beginnend manager ooit leren door mijn teamleden als mensen te gaan zien en niet als inhoud gedreven robots, van wie ik afstand hield. Ik moest de moed opbrengen me bloot te geven en een relatie met ze aan te gaan.
Mindfulnessbeoefening helpt je die autopiloot stop te zetten en je houding te wijzigen van gericht op je eigen belang naar een houding die het grotere geheel als startpunt neemt. Van een “mij” positie naar een “wij” positie.
Dat schept ruimte voor wijs leiderschap.