De buitenwereld is ontegenzeggelijk veranderd sinds de coronacrisis. En wij, we moeten ons aanpassen aan de vrijheid in beperking van de anderhalvemetersamenleving. Dat betekent oefenen met nieuw, veilig en gezond gedrag maar of dat gaat lukken is onzeker. Het aanpassen vergt rekening met elkaar houden en openheid om te leren, in een continue dans met de realiteit om ons heen.
Als samenleving zullen we antwoorden moeten vinden op de sociale gevolgen van de crisis, zoals grote vermoeidheid van mensen in de zorg en andere cruciale beroepen, toegenomen mentale onzekerheid en druk, groeiende armoede, sociale verschillen en racisme. Dat vraagt betrokkenheid van ons, scherp observeren, benoemen en bevragen, en verantwoordelijkheid nemen om nieuwe ethische keuzes praktisch handen en voeten te geven.
Nee, gemakkelijk zal het niet zijn om onze weg te vinden te midden van alle onzekerheid, veranderingen en verschillen van mening. Hoe zorgen we ervoor dat we kunnen floreren in onze wisselwerking met die nieuwe buitenwereld?
Herstel en steun vinden
Nu we onze kwaliteiten en kracht weer meer buiten kunnen inzetten vraagt dat een nieuw soort inspanning. En wordt een extra beroep gedaan op onze mentale en emotionele vermogens. Om situaties te beoordelen en open te staan voor nieuwe oplossingen, om zorgen, enthousiasme en teleurstelling te verwerken en om met overtuiging en daadkracht te handelen en daarvan tegelijk te leren.
Hoe zorgen we ervoor dat we kunnen floreren in onze wisselwerking met die nieuwe buitenwereld?
Mensen ontmoeten gaat soms moeizamer, ons enthousiaste coronavriendelijke alternatief ontmoet slechts een vermoeide of wat geïrriteerde reactie van de ander. Leren gaat met vallen en opstaan. In de samenleving raken we het niet zomaar eens over de beste aanpak van de sociale gevolgen. Ons met de discussie bemoeien kost tijd en energie, maar kunnen we het zomaar overlaten?
Door het nieuwe van de inspanning is herstel van energie door gezonde voeding en voldoende slaap niet genoeg. We hebben ook wat meer steun nodig bij ons mentaal-emotionele herstel. Om tot rust te kunnen komen en te reflecteren op wat zich zoal afspeelt in het nieuwe buiten, maar ook binnen in onze maar al te menselijke geest. Dan helpt een toevluchtsoord als een veerkrachtige innerlijke basis.
Pleisterplaats
Veel mensen, ikzelf ook, associëren een toevluchtsoord als eerste met een veilige haven waar je je even terugtrekt uit de buitenwereld. In de religie en de filosofie krijgt dat letterlijk gestalte: op retraite of in het klooster gaan betekent je tijdelijk of permanent terugtrekken en je wijden aan innerlijke zaken. Maar we kunnen het ook omkeren en een toevluchtsoord zien als een pleisterplaats op weg naar een ontmoeting… Dat verandert ons perspectief.
Toevluchtsoord waar je je terugtrekt uit de buitenwereld of pleisterplaats op weg naar een ontmoeting?
Natuurlijk blijft een pleisterplaats dan een plek waar we kunnen bijkomen en kalmeren. Ons kunnen voeden en weer nieuwe energie opdoen. Fysiek en evenzo mentaal. Waar we balans kunnen vinden, gemak, plezier en humor. Een plek waar vriendelijkheid naar onszelf de boventoon voert.
Toewenden
Zo’n pleisterplaats heeft echter ook de kwaliteit dat helderheid en aandacht er tot ontwikkeling komen. Zoals in een poel modder waar langzaam de bodem zichtbaar wordt. Of denk aan een langzaam stromend riviertje waar we door het water heen kunnen kijken en dat zo anders is dan de troebele woeste rivier in de bergen vol steen en zand na een stortregen. Een plaats om ons vermogen te oefenen van ongefilterd observeren van onze ervaringen, van moment tot moment en zonder oordeel.
Zo’n pleisterplaats heeft echter ook de kwaliteit dat helderheid en aandacht er tot ontwikkeling komen. (…) We verblijven er juist om ons weer toe te wenden naar de volgende ontmoeting.
Het is zeker geen plek waar we ons verbergen of verstoppen voor het leven. We verblijven er juist om ons weer toe te wenden naar de volgende ontmoeting. Dat oefenen we door op de pleisterplaats de realiteit van het menselijk bestaan te doorvoelen en te doorgronden. Heldere aandacht maakt het mogelijk om het moeilijke en lastige in de buitenwereld, en trouwens ook dat in onszelf, aan te gaan. Met oefenen zonder dwang en in alle vriendelijkheid naar onszelf.
Moed met een zacht hart
Ons toewenden en zaken onder ogen durven zien, da04ar is moed voor nodig met een zacht hart. Een goed toevluchtsoord biedt daarvoor de stevigheid: om te zien hoe de zaken ervoor staan, hoe we gehandeld hebben en hoe we onze soft skills beter, dat wil zeggen ethischer en praktisch effectiever kunnen benutten.
Het lastige en harde onder ogen zien, is de beste manier om onszelf te zien, en zicht te krijgen op de wisselwerking tussen binnen en buiten. Marc Epstein
Want het lastige en harde onder ogen zien, zo schrijft de Amerikaanse meditatieleraar Marc Epstein, is de beste manier om onszelf te zien, en zicht te krijgen op de wisselwerking tussen binnen en buiten. Om onszelf vrijer te maken en in het reine te komen met onze levens moeten we onszelf zien zoals we zijn, met al onze gebreken . Onszelf doorzien als degene die ons van hot naar her sleept in het leven. Zo kunnen we onszelf vrijmaken van onbehulpzame reactiviteit en bewuste keuzes maken in onze interactie met de buitenwereld.
Pure aandacht
Daar vallen herstel, voeding, kritisch bevragen en inspiratie vinden samen. We ademen er ruimte in de omgang met onszelf, en ontdekken creatieve, nieuwe mogelijkheden van handelen in de buitenwereld. Onderweg naar de volgende ontmoeting op onze reis door het volle leven.
Welke kwaliteiten heeft jouw toevluchtsoord?